Wody Polskie ogłosiły konsultacje społeczne Planów Utrzymania Wód. Konsultacje trwają od 7 do 31 stycznia 2025. Plany (których najważniejszą część stanowią tabelaryczne zestawienia, zwłaszcza „załączniki 3a i 3b”) udostępniono 7 stycznia 2025 w podziale na Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej (RZGW) na stronie Wód Polskich.
W Planach Utrzymania Wód zasadniczo nie używa się słowa „rzeka”. Rzeki określane są tutaj (jak i w wielu innych dokumentach planistycznych) jako JCWP – Jednolite Części Wód Powierzchniowych. Ciężko powiedzieć co oznacza ten zlepek słów – czasem jedną JCWP jest tylko fragment rzeki, np. Wisły, a czasem wszystkie rzeki w zlewni rzeki, np. Łukawicy). Zarówno plany, jak i możliwość składania uwag do tych planów opierają się jednak na tych sztucznie wytworzonych JCWP. Przedstawiamy je na poniższej mapie, wraz z podziałem na RZGW.
Po kliknięciu na daną rzekę wyświetli się kod JCWP, który można następnie wkleić w wyszukiwarkę PUW (Planów Utrzymania Wód). Po wyszukaniu odpowiedniej JCWP na stronie wyszukiwarki, możesz pobrać PDF z tabelarycznym zestawieniem planów dla danej JCWP. Kilometraż i dokładne kody odcinków rzek dostępne są na mapie Strażników Rzek WWF (jednak ciężko powiedzieć na ile dokładnie odpowiadają kilometrażowi w tabelach Wód Polskich, które takich danych w formie map niestety nie udostępniają.
Formularz uwag do Planów Utrzymania Wód dostępny jest pod tym linkiem. W terminie konsultacji, czyli od 7 do 31 stycznia 2025 r. będzie można składać uwagi, zarówno do samych projektów Planów utrzymania wód, jak i do Prognoz oddziaływania na środowisko przygotowanych dla tych dokumentów
Uwagi i wnioski należy zgłaszać w opisany niżej sposób:
1.W formie pisemnej za pomocą formularza dostępnego na spotkaniach konsultacyjnych;
2. Poprzez wypełnienie formularza elektronicznego dostępnego pod adresem https://puw.webankieta.pl/ (ten formularz nie jest dostosowany do zgłaszania większej liczby uwag, np. dla więcej niż jednej rzeki – nadaje się do pojedynczych uwag);
3. Bezpośrednio do siedziby Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej lub Zarządów Zlewni przy pomocy formularza. Adresy siedzib ww. jednostek dostępne są na stronie: https://www.gov.pl/web/wody-polskie/rzgw (najlepsza opcja, uzupełniony ww. formularz należy przesłać przez mail lub ePUAP, w formularzu tym możliwe jest zgłaszanie wielu uwag);
4. Ustnie do protokołu w siedzibie Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej: ul. Żelazna 59a, 00-848 Warszawa, moduł 4.7 Wydział Utrzymania;
5. Przy pomocy formularza nadesłanego tradycyjną pocztą na adres Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, ul. Żelazna 59a, 00-848 Warszawa, z dopiskiem: „PUW konsultacje społeczne”. Decyduje data wpłynięcia korespondencji (do 31 stycznia 2025 r.).
Co oznaczają cyfry w tabelach dotyczących planowanych działań?
Objaśnienie do tabeli „Wykaz wód i zagrożeń”:
0 – wypełnienie kolumn 9-16 oznacza brak wystąpienia zagrożenia na odcinku wód;
1 – wypełnienie kolumn 9-16 oznacza wystąpienie zagrożenia na odcinku wód;
Zagrożenie I – erozja denna i brzegowa, osunięcia skarp (powodujące zagrożenie dla zlokalizowanej w korytach cieków i w ich sąsiedztwie zabudowy, w tym np. dla zabudowy regulacyjnej, budynków mieszkalnych i gospodarczych, mostów, przepustów, dróg, infrastruktury technicznej (gaz, woda, kanalizacja, sieci energetyczne, itp.), a także powodująca wywracanie się drzew rosnących w linii brzegowej i spływających z wodą lub kierujących nurt w „nieodpowiednim” kierunku;
Zagrożenie II – akumulacja materiału wleczonego (żwir i piasek odkładający się w odcinkach cieków o mniejszej prędkości przepływu, powodująca zatory i zagrożenie dla mostów, przepustów i istniejących budowli regulacyjnych);
Zagrożenie III – zarastanie koryta cieku roślinnością korzeniącą się w dnie i brzegach (ograniczenie przepływu, spiętrzenie poziomu wód);
Zagrożenie IV – zarastanie brzegów krzakami i drzewami (powalone do koryta drzewa i krzaki powodują zmianę nurtu rzeki zagrażając istniejącej zabudowie w tym np. zabudowy regulacyjnej, budynkom mieszkalnym i gospodarczym, mostom, przepustom, drogom, różnego rodzaju infrastruktury technicznej (gaz, woda, kanalizacja, sieci energetyczne, itp.));
Zagrożenie V – niewłaściwe zagospodarowanie i korzystanie z terenów przylegających do wód (składowane na terenach zalewowych elementy o dużych gabarytach np. palety, bale słomy unoszone są przez wody i osadzane na elementach konstrukcyjnych budowli i urządzeń powodując przetamowania oraz zagrożenie dla stateczności urządzeń);
Zagrożenie VI – infrastruktura techniczna źle zaprojektowana lub wykonana niezgodnie z przepisami Prawa wodnego lub Prawa budowlanego, ograniczająca przepływ wód;
Zagrożenie VII – tamy bobrowe oraz nory dzikich zwierząt — zagrożenia zazwyczaj występujące lokalnie jednak o większym zasięgu oddziaływania;
Zagrożenie VIII – inne – zagrożenia zazwyczaj występujące lokalnie jednak o większym zasięgu oddziaływania.
Objaśnienie do tabeli „Wykaz działań utrzymaniowych”:
0 – wypełnienie kolumn 13-21 oznacza nie zaplanowanie działań na odcinku wód;
1 – wypełnienie kolumn 13-21 oznacza zaplanowanie działań na odcinku wód;
Wykaz planowanych działań utrzymaniowych wymienionych w art. 227 ust. 3 ustawy prawo wodne:
1 – wykaszanie roślin z dna oraz brzegów śródlądowych wód powierzchniowych;
2 – usuwanie roślin pływających i korzeniacych się w dnie śródlądowych wód powierzchniowych;
3 – usuwanie drzew i krzewów porastających dno oraz brzegi śródlądowych wód powierzchniowych;
4 – usuwanie ze śródlądowych wód powierzchniowych przeszkód naturalnych oraz wynikających z działalności człowieka;
5 – zasypywanie wyrw w brzegach i dnie śródlądowych wód powierzchniowych oraz ich zabudowę biologiczną;
6 – udrażnianie śródlądowych wód powierzchniowych przez usuwanie zatorów utrudniających swobodny przepływ wód oraz usuwanie namułów i rumoszu;
7 – remont lub konserwacja stanowiących własność właściciela wód: a) ubezpieczeń w obrębie urządzeń wodnych, b) budowli regulacyjnych;
8 – rozbiórka lub modyfikacja tam bobrowych oraz zasypywanie nor bobrów lub innych zwierząt w brzegach śródlądowych wód powierzchniowych.
Dla wymienionych działań utrzymaniowych opracowany został katalog obligatoryjnych oraz zalecanych uwarunkowań ich prowadzenia. Uwarunkowania te opierają się o zalecenia publikacji wskazujących dobre praktyki dla działań utrzymaniowych realizowanych na wodach powierzchniowych oraz powiązanych z budowlami regulacyjnymi i urządzeniami wodnymi.
Dlaczego warto zabrać głos w tych konsultacjach? Na czym w praktyce polega „utrzymanie wód”? Bynajmniej nie na zatrzymaniu wody. Wręcz przeciwnie – na przyspieszeniu odpływu przez rozbiórkę tam bobrowych i zasypywanie norożeremi, pogłębianie koryt (zwane często odmulaniem), klasyczne regulacje faszyną i narzutem kamiennym, wycinkę drzew na brzegach i w korytach, wyciąganie rumoszu drzewnego, koszenie roślinności wodnej, remont nikomu niepotrzebnych starych jazów itp. Działania te często są ze sobą sprzeczne nawet w obrębie jednego odcinka rzeki, jednak prowadzone w ten sposób od dziesięcioleci. W kontekście postępującej wraz ze zmianą klimatu głębokiej suszy, nawalnych opadów przynoszących powodzie błyskawiczne – tak rozumiane prace utrzymaniowe stanowią zagrożenie zarówno dla przyrody rzek, jak i mieszkańców Polski. To relikt PRLu, czasów minionych, przy innych stosunkach ekonomicznych, społecznych, innym zagospodarowaniu przestrzeni i o innym klimacie.
O tym, jak w aktualnych warunkach należy zarządzać rzekami i gospodarować wodą, a także o mnóstwie nieścisłości i sprzeczności w ww. pracach utrzymaniowych opowiadamy na naszym kanale YouTube. W ubiegłym roku opublikowaliśmy także także obszerny Projekt renaturyzacji Bukowej – być może znajdziecie tam inspirację do tego, co powinno znaleźć się w uwagach do PUW. Swoje przesłane uwagi opublikujemy poniżej, gdy tylko zbierzemy je w całość.
Uwagi do PUW dla rzeki Małej przesłane przez Daniela Petryczkiewicza